પાકની તીવ્રતા પર પ્રોજેક્ટની અસર.
રિચાર્જની સફળતાનું બીજું મહત્વનું માપ પાકની તીવ્રતામાં વધારો કરવાનું છે. જો પાકની તીવ્રતા નોંધપાત્ર રીતે વધે તો રિચાર્જ માટે મોટા સંગ્રહને વાજબી ઠેરવી શકાય – કહો કે 200-250%. પરંતુ અભ્યાસ કરાયેલા તમામ ગામોના પાકના આંકડા સૂચવે છે કે આવું નથી. રવી વિસ્તાર વધુ કે ઓછો સ્થિર રહ્યો છે (સામાન્ય વરસાદના અગાઉના વર્ષોની જેમ), કારણ કે કુવાઓમાં પાણીનું સ્તર સિંચાઈવાળી ખેતી હેઠળના વિસ્તારના વિસ્તરણ માટે પર્યાપ્ત માનવામાં આવતું નથી. રવિમાં પણ, વિસ્તારનો મોટો હિસ્સો કપાસના પાકનો છે જે ખરેખર ખરીફમાં વાવેતર કરવામાં આવે છે.
લાંબા પાકના સમયગાળાને કારણે કપાસના વિસ્તારમાં ફરીથી રોપણી કરી શકાતી ન હોવાથી, પાકની તીવ્રતામાં વધારો માત્ર ખરીફ વિસ્તારમાં મગફળી અને અન્ય ટૂંકા ગાળાના પાકો હેઠળના વાવેતરથી થઈ શકે છે. ત્રણ વર્ષનો આરએસ ડેટા દર્શાવે છે કે સારા વર્ષ-98-99માં પણ રવિ વિસ્તારમાં તાજા વાવેતર માત્ર 40% હતું. પછીના બે વર્ષમાં તે 7 અને 2.75% હતો. પિયત જમીન તરીકે વર્ગીકૃત થયેલ 1,500 એકરમાંથી માત્ર 453 એકર અથવા લગભગ ત્રીજા ભાગને સારા વર્ષમાં રવીમાં સિંચાઈ મળી.
સારા વર્ષમાં પણ જ્યારે જલભર સંપૂર્ણપણે રિચાર્જ થાય છે, આરએસના ખેડૂતો વ્યાપક રવી વાવેતરનું જોખમ લેવા માટે પૂરતા પ્રમાણમાં (સિંચાઈ માટેના પાણીની દ્રષ્ટિએ) સુરક્ષિત અનુભવતા નથી. ખરીફ સિઝનમાં પાકની પસંદગી મોટાભાગે મગફળી અને કપાસને કેન્દ્રમાં રાખે છે અને અગાઉના પાકની પશુધન માટે ઘાસચારો પૂરો પાડવાની ક્ષમતાને કારણે મોટો હિસ્સો લે છે જ્યારે કપાસને વધુ સારા ભાવ મળવાને કારણે પસંદ કરવામાં આવે છે. કપાસ અને મગફળી વચ્ચેનું પરિવર્તન મુખ્યત્વે આ બે પરિબળોને કારણે છે. ખરીફ માટેના વાવેતરના તમામ નિર્ણયો ચોમાસાની શરૂઆત પહેલા લેવામાં આવતા હોવાથી, એવી દલીલ કરી શકાય છે કે અગાઉના વર્ષના બજાર ભાવો મગફળી અને કપાસ વચ્ચેના સંબંધિત વિસ્તારની ફાળવણી નક્કી કરવામાં મુખ્ય ભૂમિકા ભજવે છે, સિંચાઈ માટે પાણીની ઉપલબ્ધતા નહીં. જો કે ખરીફ સીઝનના અંત સુધીમાં, કોઈ પણ રવી વાવેતર પર કપાસને સિંચાઈ કરવા માટે કુવાઓમાં પૂરતું રિચાર્જ નહોતું. રિચાર્જ માટે બનાવેલ સપાટી જળ સંગ્રહ તેથી દુધાળા કે રાજસમાધીયાળામાં પાકની તીવ્રતામાં વધારો કરવામાં ફાળો આપ્યો નથી.
